تغییر شیوه کار صرافان در دستور کار بانک مرکزی/ صرافی‌ها تا اطلاع ثانوی ارز نمی‌گیرند

 
گروه اقتصادی: ارز چند روزی هست که در اقتصاد ایران تک‌نرخی شده است؛ اما این تک‌نرخی کردن، تنها یک دلار 4200 تومانی نیست، بلکه بسیاری از کارکردهای تجاری و خرید و فروش‌ها در بازار آزاد را تحت‌الشعاع خود قرار داده است. دولت اکنون می‌گوید به غیر از 4200 تومان، فعلاً هیچ نرخی را برای ارز به رسمیت نمی‌شناسد و اگر قرار باشد که تغییراتی هم در این نرخ صورت گیرد، حتماً با ضوابط و شرایط خاصی که از سوی بانک مرکزی و دولت در آینده اعلام خواهد شد، تغییر نرخ امکان‌پذیر است؛ هرچه باشد سیاست دولت، شناور مدیریت‌شده برای نرخ ارز است و دیگر قرار نیست که تثبیت نرخ در بازار صورت گیرد. از روزی که اسحاق جهانگیری، ارز را رسماً تک نرخی اعلام کرد، تاکنون بخشنامه‌های زیادی صادر شده و ذی‌نفعان زیادی را در اقتصاد ایران تحت‌الشعاع قرار داده است؛ از مردم عادی گرفته تا فعالان اقتصادی و صادرکنندگان و واردکنندگان.
توقف معاملات ارزی و صدور حواله در بانک‌ها
دولت می‌گوید که شیوه کار صرافان را هم با دستورالعمل جدید خود، با تغییراتی مواجه کرده است؛ آن‌گونه که ولی‌الله سیف، رئیس کل بانک مرکزی می‌گوید، صرافان از این پس دیگر حق خرید و فروش اسکناس ارزی از مردم و صدور حواله‌های ارزی را ندارند و فقط بانک‌ها مجاز به معامله اسکناس ارزی و صدور حواله هستند. به گفته رئیس کل بانک مرکزی، البته انتقال عملیات خرید و فروش ارز و صدور حواله از صرافی‌ها به بانک‌ها، مقاومت‌هایی را با خود به همراه داشته و دارد ولی به هر حال دولت تصمیم گرفته تا این تصمیم را اجرایی کند؛ این در شرایطی است که به گفته سیف، باوجود این مقاومت‌ها، شفافیتی که این تصمیم در تجارت خارجی کشور ایجاد می‌کند، به طور قطع مثبت و مفید است.
نکته دیگری که دولت را به صدور این دستورالعمل ترغیب کرده، مبارزه با پول‌شویی است. ایران چندین و چند ماه است که زیر ذره‌بین FATF قرار گرفته و به هرحال باید مسیر خود را از مراودات غیررسمی ارزی جدا می‌کرد و به نوعی قوانین مبارزه با پول‌شویی را اعمال می‌کرد؛ بنابراین شفافیت هر چه بیشتر در فرایند نقل و انتقالات ارزی، خود می‌تواند به جلب اعتماد بیشتر این سیستم بین‌المللی، کمک کند. در واقع، طبق ضوابط جدید، این فقط بانک‌ها هستند که ملزم به خرید اسکناس خرد افراد بوده و صرافی‌ها دیگر نمی‌توانند خرید و فروش اسکناس انجام دهند و آن‌گونه که دولت تاکید کرده، از این پس، صدور حواله ارزی خارج از شبکه بانکی، ممنوع خواهد بود.
کارکردهای جدید صرافی‌ها چیست؟
در این میان آن‌طور که خبرگزاری مهر گزارش داده، مقامات بانک مرکزی می‌گویند که با توجه به اینکه بانک مرکزی، نیازهای ارزی همه گروه‌های جامعه را ¬غیرمستقیم و از طریق سامانه‌ها یا اخذ مدارک به صورت سیستمی انجام می‌دهد؛ لذا فعلاً ارزی به بازار صرافی‌ها تزریق نمی‌شود و بنابراین، فعلاً خرید و فروش ارز در بازار منتفی است. در واقع، کرکره صرافی‌ها هر روز بالا می‌رود و آنها می‌توانند به تناسب شرایط، برخی عملیات ارزی را انجام دهند، اما این کار به ندرت در بازار انجام خواهد شد و به نظر می‌رسد که کار ثابت صرافی‌ها فعلاً، تنها خرید و فروش سکه خواهد بود؛ البته بانک مرکزی می‌گوید که با توجه به تصمیم دولت برای فروش ارز حاصل از صادرات در سامانه نیما، واردکنندگان می‌توانند این ارزها را از طریق بانک‌ها و یا صرافی‌های مجاز خریداری کنند؛ اما بانک‌ها بار اصلی را به دوش خواهند کشید. نکته حائز اهمیت آن است که ایران هنوز در برخی نقاط جهان، مشکل روابط کارگزاری دارد و نمی‌توان به راحتی کار انتقال ارز یا حواله‌جات را انجام دهند؛ لذا اینجاست که صرافی‌ها به کمک نظام بانکی آمده و با تعیین حق‌الوکاله به مشتری در جابه‌جایی منابع کمک می‌کنند. محمدعلی کریمی، سخنگوی بانک مرکزی اما می‌گوید که به طور کلی، کارکرد صرافی‌ها در حال بازتعریف است ولی به هر حال فعلاً فروش ارز مستقیم توسط صرافی‌ها ممنوع است.
توقف تزریق ارز به صرافی‌هابا تک‌نرخی شدن دلار و الزام برای اجرای ضوابط و مقررات جدید مربوطه یکی از بخش‌هایی  که به طور خاص تحت تاثیر این تصمیم قرار می‌گیرد، صرافی‌ها هستند. از روز ابلاغ و اجرای سیاست‌سازی نرخ ارز که از هفته گذشته در دستور کار قرار گرفت دیگر صرافی‌ها روال معمول گذشته را نداشته و حتی خرید و فروش اسکناس ارزی توسط آنها ممنوع شده و نمی‌توانند در این مورد اقدام کنند، چراکه بانک‌ها ملزم به خرید و فروش اسکناس شده‌اند. بر این اساس یکی از مسائلی که اتفاق می‌افتد این است که طبق اعلام مسئولان بانک مرکزی دیگر این  بانک به روال گذشته به صرافی‌ها ارز تزریق  نخواهد کرد و این روند فعلا منتفی است چراکه قرار بر این است تا تامین نیازهای اصلی همه گروه‌های نیازمند به ارز به طور غیرمستقیم و یا از طریق سامانه‌های تعیین شده، تامین شود.  این در حالی است که تا پیش از این روال بر این بود که بانک مرکزی به طور روزانه و یا چند روز در هفته و  بر اساس نیاز بازار ارز را از طریق صرافی بانک‌ها و یا صرافی‌های منتخب خود به بازار تزریق می‌کرد و صرافان مجاز و تحت نظارت بانک مرکزی می‌توانستند هر بار بین 50 تا 100 هزار دلار ارز دریافت کرده و با اختلاف قیمت حدود 10 تا 15 تومان در بازار می‌فروختند و متقاضیان خریداری می‌کردند.
ممنوعیت معامله اسکناس ارزی در صرافی‌ها
در همین حال معاون ارزی بانک مرکزی، مهم‌ترین موضوع در بازار ارز را جلوگیری از خروج سرمایه و تأمین مالی قاچاق دانست و گفت: در حال حاضر تراز ارزی کشور ما بسیار مطلوب است و هیچ‌گونه مشکلی در تأمین نیازهای کشور نداریم اما نباید شرایط به گونه‌ای باشد که منجر به خروج سرمایه از کشور شود. سید احمد عراقچی با اشاره به اینکه در پی تصمیم اخیر ستاد اقتصادی دولت، تجارت از حالت بی نظمی خارج می‌شود، گفت: فرآیند واردات بدون ثبت سفارش براساس مصوبه هیات دولت، ممنوع اعلام شده و هرگونه واردات که نیاز به تخصیص ارز دارد با ثبت سفارش انجام می‌شود. این مقام مسئول بانک مرکزی درخصوص روش انجام ثبت سفارش تصریح کرد: ثبت سفارش کالاهای وارداتی الزاماً با روش بانکی خواهد بود و این روش به شفافیت بیشتر در واردات منجر می‌شود.
به گفته عراقچی، براساس ضوابط جدید تأمین ارز برای واردات از دو طریق قابل انجام است: در وهله اول، بانک با بهره‌گیری از مراودات بانکی خود، ارز مورد نیاز را تأمین می‌کند و در غیر این صورت، بانک می‌تواند از طریق صرافی‌های مجاز برای تأمین ارز اقدام کند. معاون ارزی بانک مرکزی افزود: از این پس، صدور حواله ارزی خارج از شبکه بانکی، ممنوع خواهد بود. عراقچی درخصوص واردات بدون انتقال ارز نیز گفت: این موضوع طبق ضوابط قبل انجام خواهد شد و واردکنندگان باید اظهارنامه مالیاتی داشته باشند. معاون ارزی بانک مرکزی با اشاره به نحوه عمل درخصوص ارز صادرکنندگان گفت: صادرکنندگان می‌توانند ارز خود را از طریق سامانه نیما به سیستم بانکی یا صرافی‌های مجاز بفروشند و این ارز نیز به مصرف واردات مورد نیاز کشور می‌رسد.
عضو هیات عامل بانک مرکزی عنوان کرد: طبق ضوابط جدید بانک‌ها ملزم به خرید اسکناس خرد افراد هستند و صرافی‌ها نمی‌توانند خرید و فروش اسکناس انجام دهند. عراقچی درباره سپرده‌پذیری ارزی نیز گفت: بانک مرکزی این تضمین را به تمام سپرده گذاران ارزی می‌دهد که با سود مقرر در سررسید، به این افراد، همان اسکناس سپرده‌گذاری شده را بازپس دهد. معاون ارزی بانک مرکزی، نگهداری ارز بیش از 10 هزار یورو یا معادل آن به سایر ارزها را ممنوع خواند و افزود: افرادی که در حال حاضر بیش از این مبلغ در اختیار دارند، می‌توانند منابع خود را نزد بانک‌ها سپرده‌گذاری کنند.